Kliniek voor mensen met autisme, Deventer
ZorgenUnieke kliniek en thuis voor mensen met autisme.
Op zorglandgoed Brinkgreven in Deventer wordt de cliënt niet gezien als patiënt, maar als mens. Deze visie sluit naadloos aan bij die van de Britse psychiater Lorna Wing, een wereldwijd boegbeeld op het gebied van autismehulpverlening. Zij gaf bij hoge uitzondering toestemming om haar naam te verbinden aan de unieke autismekliniek op het landgoed.
De Lorna Wing Kliniek is de eerste instelling in Nederland waar mensen met een ernstige vorm van autisme terecht kunnen voor tijdelijke, intensieve behandeling.
Het bijzondere gebouw is ontworpen in nauwe samenwerking met de cliëntenraad en het personeel. De plattegrond heeft de vorm van een geopende hand met gespreide vingers, waarbij het landschap in de vorm van tuinen tussen de vingers binnendringt.
Vertrouwd thuis
Mensen met autisme hebben behoefte aan duidelijkheid, overzicht en structuur. Dit creëert een gevoel van vertrouwen en rust. De heldere opzet van het gebouw helpt daarbij.
De cliëntenverblijven, die een privaat karakter hebben, bevinden zich in de ‘vingers’ van de kliniek. In de ‘handpalm’ zijn de hoofdentree, gedeelde voorzieningen en ruimtes voor begeleiding en verzorging te vinden. Deze indeling zorgt ervoor dat het private geleidelijk overgaat in het gezamenlijke. De vier vleugels bieden korte looplijnen en creëren een overzichtelijke, herkenbare omgeving.
Open naar omgeving
Tussen de vingers liggen licht hellende tuinen die overgaan in het groene terrein van het zorglandgoed. De tuinen strekken zich uit tot aan de terrassen van de clientenverblijven, waardoor er een natuurlijke overgang ontstaat van privé-terras, via de gemeenschappelijke tuin, naar het grote open veld met bomen. Binnen- en buitenwereld worden zo op een geleidelijke manier met elkaar verbonden.
Gesloten maar niet opgesloten
Het creëren van verbinding met de buitenwereld is vooral een uitdaging voor de gesloten afdelingen. Want hoe maak je een afgesloten tuin zonder een muur eromheen? In overleg met de cliëntenraad is gekozen voor een afscheiding van veiligheidsglas in combinatie met een gaaswerk begroeid met groen. Dit levert een mooie, veilige tuin op mét zicht naar buiten.
Alleen een patiënt kan je leren dat deze sierlijke omweg de meest doelgerichte benadering van het gebouw is.
Verborgen hoofdingang
Omdat mensen met autisme vaak een directe, frontale hoofdentree als te confronterend ervaren, hebben we in samenspraak met de cliëntenraad een ‘uitgestelde entree’ ontworpen. Deze geeft bezoekers de tijd om zich mentaal voor te bereiden op een ontmoeting.
De entree ligt aan een ellipsvormig plein, in de omarming van een gebogen houten wand met een panoramisch venster. Achter deze wand bevindt zich een tweede houten muur, waardoor een tussengebied ontstaat waarin de ingang is verwerkt. De toegangsdeur voelt als een ‘verborgen’ kier in de gevel. Eenmaal binnen opent zich een ruime, lichte ontvangsthal met een ellipsvormige houten balie, waar een warm welkom wacht.
Aanpasbaarheid
De kliniek heeft een adaptieve, open bouwstructuur met gelijke stramienen en balkonstroken. De vier vleugels (vingers) kunnen flexibel worden ingedeeld, van kamers tot kleine appartementen en behandelruimtes.
Daan Josee is erin geslaagd een gebouw te ontwerpen waar mensen tijd, ruimte en oog voor elkaar hebben.
Uitblinkende prestatie
In 2016 ontving de Lorna Wing Kliniek De Gulden Adelaar. Deze tweejaarlijks prijs van de gemeente Deventer is bedoeld voor een uitblinkende prestatie op het gebied van kunst en cultuur, geschiedenis of wetenschap/innovatie. De prijs werd door Bram Sizoo, hoofd Dimence Specialistisch Centrum OntwikkelingsStoornissen, in ontvangst genomen.
Lange relatie met Dimence
Architect Daan Josee heeft sinds 2008 een sterke band met zorglandgoed Brinkgreven en GGZ Dimence. Naast het ontwerp voor de Lorna Wing Kliniek, heeft hij verschillende masterplannen en studies gemaakt, onder andere voor een campus met adaptieve woonvorm, een innovatiecentrum en een energiehuis. Het uitgangspunt is om van Brinkgreven een autarkisch zorglandgoed te maken, met gebouwen die een toegevoerde waarde hebben.
