Integraal kindcentrum Argonauten Haarlem
LerenEen moderne school in een ruim tachtig jaar oud gebouw.
In Haarlem hebben we een voormalige rooms-katholieke bewaarschool uit 1931 getransformeerd naar een modern onderwijsgebouw voor IKC De Argonauten. Het karakteristieke gemeentelijk monument heeft dankzij enkele stevige ingrepen een vitaal tweede leven gekregen. Daarmee is dit erfgoed veilig gesteld voor de komende decennia.
De markante school staat in het Garenkokerskwartier, een woonwijk gebouwd in de jaren ‘30. De bouwstijl is zakelijk met elementen uit de meer expressieve Amsterdamse School periode.Het gebouw heeft een vlindervormige plattegrond met een centraal deel en schuine zijvleugels. In de vleugels zaten in de oorspronkelijke opzet de klaslokalen, kleine ruimtes zonder uitzicht en grenzend aan een donkere hal. Zoals toentertijd gebruikelijk in ‘tuchtscholen’. Het gebouw uit 1931 weerspiegelt de onderwijsopvattingen uit die tijd.
Het monument was niet meegegroeid met de tijd. Achterstallig onderhoud, enkel glas en gebrek aan isolatie vormden slechts enkele van de vele problemen. Met technische ingrepen zijn die goed te verhelpen. De spartaanse opzet van de voormalige bewaarschool bracht een grotere uitdaging met zich mee.
De piepkleine lokalen met hoge raampjes waardoor de kinderen niet naar buiten kunnen kijken, de donkere gangen en het ontbreken van openheid weerspiegelen de onderwijsopvattingen uit de jaren ’30. Hierdoor was het gebouw ongeschikt voor modern onderwijs.
Veel kenmerkende onderdelen vallen echter onder de noemer ‘erfgoed’. En dat staat vernieuwing vaak in de weg. Maar om het monument de kans te geven zich te bewijzen voor de toekomst konden we toch enkele belangrijke ingrepen doen.
Aan de buitenzijde is ogenschijnlijk weinig veranderd. Met behoud van het uiterlijk zijn alle kozijnen vernieuwd en voorzien van driebladig glas, de gevelpuien zijn gerenoveerd, het dak is vervangen, er zijn dakvensters geplaatst en het kenmerkende torentje is gerepareerd.
De bestaande kwaliteit is bewaard gebleven. Zo is de kap van binnenuit geïsoleerd zodat goot- en dakprofielen intact konden blijven. Die bepalen mede het aangezicht van het monument.
Binnen is de transformatie spectaculair.
Binnen daarentegen is de transformatie spectaculair. Het gebouw is veranderd in een open, lichte omgeving waar verschillende ruimtes met elkaar in verbinding staan. Blinde muren zijn verdwenen, een nieuwe trap leidt naar de zolderverdieping die voorheen in gebruik was als berging. Omdat de vloer eruit kon is er nu ook binnen zicht op het torentje
Een brug verbindt de twee zolders met elkaar. Alles is open, de spanten zijn in het zicht gekomen en er stroomt daglicht binnen.
De ingrepen die wij binnen hebben uitgevoerd zijn gekoppeld aan de visie op onderwijs. Het gebouw ondersteunt die met onder meer openheid, doorzichten en ontmoetingsplekken.
Want leerkrachten zijn er weliswaar voor de kennisoverdracht, maar ze weten ook dat kinderen van elkaar leren.
Het vernieuwde gebouw is zo ingericht dat de kinderen deel uitmaken van een grotere groep. Interactie wordt op allerlei manieren door de architectuur gestimuleerd zodat ze op een speelse manier hun talenten kunnen ontwikkelen.
De wederkerigheid tussen leerkracht en leerlingen, en tussen de kinderen onderling is een belangrijk motief in al onze schoolverbouwingen.
De kleine klaslokalen zijn doorgebroken voor meer licht, ruimte en verbinding. Door er kamer-en-suite vertrekken van te maken kon tussen twee lokalen een leerplein worden gecreëerd.
In de dragende binnenmuren is een portaalvormige opening gemaakt voor een glazen schuifpui die in een boekenkast kan verdwijnen. Zo blijft de oorspronkelijke opzet van het gebouw ‘leesbaar’. Met de schuifpui open ontstaat een groot leerlandschap. Afgesloten laat het akoestisch glas van de schuifpui vrijwel geen geluid door zodat er ongestoord les kan worden gegeven.
Op verschillende plekken zijn ‘grapjes’ ingebouwd. De boekenkast in de lokalen heeft spiekgaatjes waar een kind stiekem even doorheen kan kijken. Ook de trap in de gang is meer dan een doorgangsruimte. Het geïntegreerde trapzitje heeft een onweerstaanbare aantrekkingskracht op de kinderen.
Alles is gericht op connectie met elkaar.
De ruimte onder de kap is ook in gebruik genomen. De plafonds op de eerste verdieping zijn verwijderd zodat de prachtige kapconstructie (en de nieuwe leerdomeinen) zichtbaar zijn. Het oude wordt getoond door het venster van het nieuwe.
De ooit donkere gangen zijn nu licht en ruimtelijk. Daglicht vloeit via de toegevoegde dakramen naar binnen. Doordat de hoge ramen zijn verlaagd is de gang betrokken bij het leerplein.
De spanten zijn zwart gebeitst in overeenstemming met de bestaande zwarte belijning.
De kleedkamers van de gymzaal zijn bekleed met resthout. Het zitrandje is een fijne plek om even te kunnen wachten op een schoolmaatje. De trap voert naar de leszolder.
In de zolderlokalen zijn alle betonnen balken bekleed en is er akoestisch glas aangebracht. Zelfs tot in de nok van de kap. Kabels en buizen lopen op een ingenieuze manier dwars door het glas heen.
Het monumentale gebouw heeft het predikaat ‘Frisse school’ en is gasloos. Er wordt gebruik gemaakt van de modernste technieken voor warmte-koudeopslag en hergebruik van warmte in het gebouw. Onder het schoolplein zit een bodemwarmte-installatie.
Het binnenklimaat is veranderd van ‘zeer slecht’ naar ‘zeer goed’.
